Fiduciaverbod en overdracht tot zekerheid

De wet biedt verschillende mogelijkheden om zekerheid te verstrekken als je geld uitleent. De meest voor de hand liggende mogelijkheden zijn pand en hypotheek. Daarnaast kennen we de borgstelling door een derde. Eén vorm van zekerheidstelling is echter in de wet verboden. Namelijk het overdragen van een zaak om tot zekerheid te dienen. Die constructie kennen we onder de oude Romeinse aanduiding, namelijk als ‘fiduciair eigendom’.

Fiduciair eigendom en fiduciaverbod

Fiduciair eigendom houdt in dat een schuldenaar de eigendom van een bepaalde zaak overdraagt aan zijn schuldeiser. Daarbij wordt dan afgesproken dat de schuldeiser de zaak weer terug overdraagt, als de schuld is voldaan. Dit was in Nederland tot de invoering van het nieuwe Burgerlijk Wetboek (BW) in 1992 toegestaan. Maar sinds de invoering van het nieuwe BW geldt in Nederland een fiduciaverbod. Dat fiduciaverbod staat in artikel 3:84 lid 3 BW. In plaats daarvan is het stil pandrecht ingevoerd. Heeft een overdracht tot zekerheid toch plaatsgevonden, dan is die nietig.

Koopovereenkomst of fiduciaire overdracht?

Bepalend voor de vraag of er strijd is met het fiduciaverbod, is de titel van overdracht. Als er bijvoorbeeld een geldige koopovereenkomst is, dan is het in beginsel geen overdracht die strekt tot zekerheid. Maar, het bestaan van een koopovereenkomst op zichzelf is niet voldoende. De rechter zal de koopovereenkomst namelijk beoordelen en aan de hand van de inhoud daarvan bepalen wat de bedoeling van partijen is geweest.

Sale en lease back constructie

In het arrest Keereweer / Sogelease heeft de Hoge Raad bepaald dat een sale and leaseback-overeenkomst niet in strijd is met het fiduciaverbod. De voorwaarde is wel dat er sprake is van een daadwerkelijke overdracht. Daarvoor is nodig dat de zaak zonder beperkingen overgaat op de leasemaatschappij, zodat deze meer krijgt dan alleen een recht op de zaak dat hem als schuldeiser beschermt. Weliswaar had de vervreemder in die zaak een persoonlijk gebruiksrecht van de zaken en de optie om de zaak aan het einde van de leaseperiode in eigendom te krijgen, maar alsnog was er geen strijd met het fiduciaverbod, omdat de leasemaatschappij daadwerkelijk de volle eigendom kreeg van de zaak.

Advocaat inschakelen bij fiduciaverbod

Als je beland bent in een kwestie waarin een fiduciaverbod (mogelijk) aan de orde is, neem dan contact op met de Advocaten van Lexys. Vul het contactformulier hieronder in.