Onrechtmatig bewijs in civiele procedure mag (vaak) gewoon

Vaak wordt gezegd dat onrechtmatig verkregen bewijs niet gebruikt mag worden in een rechtszaak. Dat klopt echter niet. In het strafrecht is dat vaak inderdaad het geval, maar bij de civiele rechter mag je in beginsel alles als bewijsmiddel gebruiken. Zelfs als het bewijs onrechtmatig verkregen is. Toch is enige voorzichtigheid wel geboden. Advocaat procesrecht Robert van Ewijk weet hoe de rechter omgaat met onrechtmatig verkregen bewijs. Ook legt hij uit wat je kan doen als de wederpartij er een beroep op doet.

Mailbox gehackt en e-mails als bewijs in rechtszaak gebruikt

In een echtscheidingszaak had de ene echtgenoot (de vrouw) zich toegang verschaft tot de mailbox van de man. De mails die vervolgens zijn buit gemaakt, zijn ingediend in een lopende rechtszaak. De man vond dat het bewijs onrechtmatig verkregen was. Hij verzette zich tegen gebruik daarvan als bewijs in de procedure. De rechtbank Noord-Holland (ECLI:NL:RBNHO:2015:7802) ging daar niet in mee. De rechtbank vond wel dat de wijze waarop het bewijs verkregen was, een onrechtmatige daad opleverde. Maar dat betekende nog niet dat het bewijs vervolgens ontoelaatbaar was. Sterker nog: het belang van waarheidsvinding, weegt zwaarder dan het belang van uitsluiting van het bewijs wegens schending van de privacy. De rechtbank:

“Ook indien wordt vastgesteld dat bewijsmateriaal door de partij die zich erop beroept onrechtmatig is verkregen, geldt, gelet op het bepaalde in artikel 152 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv), niet als algemene regel dat de rechter daarop geen acht mag slaan. In beginsel wegen het algemene maatschappelijke belang dat de waarheid in rechte aan het licht komt, alsmede het belang dat partijen erbij hebben hun stellingen in rechte aannemelijk te kunnen maken, zwaarder dan het belang van uitsluiting van bewijs. Slechts indien sprake is van bijkomende omstandigheden, is uitsluiting van dat bewijs gerechtvaardigd (HR 18 april 2014, ECLI:NL:HR:2014:942, en HR 11 juli 2014, ECLI:NL:HR:2014:1632).”

Onrechtmatig verkregen bewijs mag in rechtszaak gebruikt worden

Zelfs als het bewijs onrechtmatig verkregen is, mag het in een civiele procedure dus gewoon gebruikt worden. De advocaat die het onrechtmatig verkregen bewijs voor zijn cliënt indient in een procedure, handelt ook niet zonder meer tuchtrechtelijk verwijtbaar. Dat oordeelde de Raad van Discipline Amsterdam (ECLI:NL:TADRAMS:2019:251):

“5.3 Voorts geldt dat, ook al zou op de wijze van verkrijging van een bewijsstuk het een en ander zijn aan te merken, dit nog niet betekent dat een advocaat tuchtrechtelijk verwijtbaar handelt door dit stuk in een civiele procedure over te leggen. Het is immers aan de civiele rechter voorbehouden om, indien de wederpartij tegen overlegging van een bewijsstuk bezwaar maakt, te oordelen over de toelaatbaarheid daarvan, waarbij hij rekening zal houden met alle relevante omstandigheden van het geval, zoals de ernst van de door de wijze van verkrijging gemaakte inbreuk op de rechten van de partij die zich tegen de overlegging verzet en het gewicht van het belang dat de andere partij, gelet op de inhoud van het stuk, heeft bij die overlegging. Een advocaat die een hem door zijn cliënt ter beschikking gesteld bewijsstuk in het geding brengt, zal dan ook, behoudens bijzondere omstandigheden, in het algemeen niet tuchtrechtelijk verwijtbaar handelen.”

Onrechtmatig bewijs gebruiken hoort niet, maar het mag wel

Met andere woorden: de advocaat mag het onrechtmatig verkregen bewijs op zich gewoon gebruiken in een juridische procedure. Daarnaast merkt de Raad van Discipline nog op dat het aan de rechter is om te oordelen over de toelaatbaarheid van het bewijs. De Raad van Discipline merkt nog wel wat lauwtjes op dat het niet netjes was van de advocaat om het onrechtmatig verkregen bewijs in te brengen:

“Hoewel het inbrengen van een bewijsstuk dat mogelijk in strijd met de wet is verkregen in beginsel niet hoort, is de raad van oordeel dat verweerder in dit geval niet tuchtrechtelijk verwijtbaar heeft gehandeld (…)” 

Wat mag wel en wat mag niet met onrechtmatig verkregen bewijs?

Dit betekent niet dat alles zomaar is toegestaan. Samengevat geldt het volgende:

• het op onrechtmatige wijze verkrijgen van bewijs kan een onrechtmatige daad opleveren: dat leidt ertoe dat degene die het bewijs heeft verkregen, schadeplichtig kan zijn jegens degene wiens belangen zijn geschaad;
• het onrechtmatige bewijs mag in beginsel wel gebruikt worden in een juridische procedure, als er geen bijkomende omstandigheden zijn, zal de rechter het bewijs toelaten;
• het gebruiken van onrechtmatig verkregen bewijs is niet netjes, maar het kan (en mag) in beginsel dus wel. Een advocaat mag het bewijs in beginsel ook gewoon gebruiken voor zijn cliënt.

Let wel: bewijs dat onrechtmatig is verkregen, is wat anders dan vervalst bewijs. Als je vervalst bewijs gebruikt, kan je wel degelijk met een sanctie worden geconfronteerd door de rechter. Bovendien kan dit leiden tot herroeping van het vonnis.

Advocaat procesrecht raadplegen bij onrechtmatig verkregen bewijs

De advocaat procesrecht van Lexys Advocaten kan jou helpen als tegen jou onrechtmatig verkregen bewijs gebruikt wordt. Maar ook als jij wilt weten of je een bewijsmiddel kan gebruiken in een procedure, kan de procesrechtadvocaat jou bijstaan met advies. Neem contact op voor meer informatie.