Verhindert mediationclausule het starten van een rechtszaak?
De Hoge Raad heeft zich gisteren uitgelaten over de vraag of een mediationclausule in een overeenkomst partijen verplicht om eerst daadwerkelijk mediation te proberen, voordat een procedure wordt gestart. Volgens de Hoge Raad kan inderdaad mediation verplicht zijn. Dit kan ertoe leiden dat de rechter bij wie een zaak aanhangig wordt gemaakt, de procedure aanhoudt om partijen alsnog in de gelegenheid te stellen om met elkaar in mediation te gaan. Advocaat procesrecht Robert van Ewijk legt uit wanneer dat het geval is.
Mediation afgesproken in contract
Soms staat in een overeenkomst dat mediation verplicht is in geval van een geschil. Een dergelijke clausule kan verhinderen dat ze naar de rechter stappen, voordat daadwerkelijk tot mediation is overgegaan. Of dat zo is, hangt af van hoe de mediationclausule moet worden uitgelegd, aldus de Hoge Raad. De zogenaamde Haviltex-maatstaf moet daarbij worden toegepast.
Mediation niet verplicht maar in beginsel vrijwillig
Het uitgangspunt is dat mediation in beginsel een vrijwillig karakter heeft. Bovendien heeft iedereen recht op toegang tot de rechter (artikel 6 EVRM). Wel kan het zo zijn dat in de mediationclausule in een overeenkomst zodanig is geformuleerd, dat er een rechtens afdwingbare verplichting bestaat tot het (serieus) beproeven van een mediationtraject. In de zaak die aan de Hoge Raad voorlag, was dat niet het geval.
Mediation verplicht: inspanningsverplichting of resultaatsverplichting?
In de betreffende overeenkomst stond namelijk geen plicht om te proberen het geschil via mediation op te lossen. Er stond dat ze het via mediation ‘zouden’ oplossen, en als dat niet lukt dat dan een arbiter zou worden benoemd. Er was dus sprake van een resultaatsverplichting (zullen oplossen) en het beding voorziet in een alternatief voor het geval dat niet lukt. Dat betekent dat als op voorhand duidelijk is dat mediation geen zin heeft, dat dan geen mediationtraject hoeft worden opgestart. Uit het arrest kan worden afgeleid dat als wel een inspanningsverplichting is overeengekomen, dat dan mogelijk wel een rechtens afdwingbare verplichting bestaat om mediation serieus te proberen.
Rechter kan procedure aanhouden in verband met mediationclausule
De Hoge Raad overwoog verder nog dat als de mediationclausule wel een verplichtend karakter heeft, de rechter aan wie een geschil wordt voorgelegd de procedure kan aanhouden. Dat kan de rechter doen als een van de partijen daarom vraagt. Die aanhouding stelt partijen dan in de gelegenheid alsnog mediation te beproeven. De rechter is echter niet tot aanhouding verplicht. Hij kan besluiten om de zaak niet aan te houden. Bijvoorbeeld in geval van een spoedeisend belang of als mediation zinloos zou zijn.
Verplichting tot mediation alsnog vrijblijvend?
Wanneer mediation dan zinloos is en wie dat bepaalt, vertelt de Hoge Raad in zijn arrest echter niet. Daar komt bij dat het op voorhand vaak niet of lastig is in te schatten of mediation daadwerkelijk zinloos is. De praktijk leert namelijk dat zelfs partijen die niets voelen voor mediation, in veel gevallen toch positief zijn daarover na een eerste (paar) sessie(s). Daarentegen zijn er ook geschillen die zich niet voor mediation lenen.
Advies over mediationclausule in overeenkomst
In veel (model)overeenkomsten staat standaard een mediationclausule. Over de gevolgen daarvan mag niet te licht gedacht worden. Dat laat de Hoge Raad in zijn recente arrest zien. Die clausule hoeft namelijk niet zo vrijblijvend te zijn als vaak wordt gedacht. Het kan daadwerkelijk verhinderen dat een partij naar de rechter stapt voordat mediation is betracht. Onder omstandigheden kan verplichte mediation wenselijk zijn, maar soms ook juist niet.
Advocaat contractenrecht bij mediationclausule
Laat je daarom goed adviseren door een gespecialiseerd advocaat contractenrecht bij het sluiten van een overeenkomst. Besteed daarbij ook aandacht aan de vraag wel of niet een mediationclausule moet worden opgenomen. En zo ja: hoe die moet worden geformuleerd.
