Wat is causaal verband en waarom is dat relevant?

Causaal verband is een begrip uit het schadevergoedingsrecht. Letterlijk vertaald betekent het ‘oorzakelijk verband’. Bij causaal verband gaat het om de vraag of er sprake is van een relatie tussen een oorzaak en een direct gevolg. Vaak wordt dit bepaald door te kijken of er sprake is van een zogenaamd ‘conditio sine qua non’. Daarbij wordt beoordeeld of de gebeurtenis (de oorzaak) een noodzakelijke voorwaarde was voor het ontstaan van het gevolg (de schade). Als de schade er ook zou zijn geweest zonder de oorzaak, dan is er geen sprake van en conditio sine qua non verband. In veel gevallen betekent dit ook dat er geen sprake is van een causaal verband en dus ook geen recht op vergoeding van de betreffende schadepost. Die is dan immers niet veroorzaakt door het verweten handelen. Voor die schade is de wederpartij dan dus niet aansprakelijk.

Waarom is causaal verband belangrijk?

De vraag of er sprake is van een causaal verband is bij het bepalen van schadevergoeding zeer belangrijk. Iemand kan bijvoorbeeld jegens een ander aansprakelijk zijn, bijvoorbeeld omdat die een onrechtmatige daad heeft gepleegd. Die aansprakelijkheid brengt mee dat de aansprakelijke partij de schade die de andere partij heeft geleden, moet vergoeden. Het moet dan wel gaan om de schade die het gevolg is van dat onrechtmatige handelen. Als er geen sprake is van een oorzakelijk verband tussen de schade en het handelen van de wederpartij, dan komt die schade niet voor vergoeding in aanmerking.

Causaal verband en toerenbaarheid van schade

In de wet (artikel 6:98 BW) staat namelijk schade alleen voor vergoeding in aanmerking komt, als die aan de schuldenaar toerekenbaar is. Dat is uitsluitend het geval als de schade in verband staat met de gebeurtenis die maakt dat de schuldenaar aansprakelijk is. Dat verband moet zodanig zijn, dat de schade aan de schuldenaar kan worden toegerekend. Anders gezegd: er moet sprake zijn van een zodanig oorzakelijk verband tussen de gebeurtenis en de schade, dat toerekening van die schade aan de schuldenaar, op zijn plaats is.

Vaststellen van causaal verband

Het vaststellen van causaal verband is niet altijd even eenvoudig. Dat is het geval als er meerdere oorzaken zijn of kunnen zijn die dezelfde schade hebben veroorzaakt of konden veroorzaken. Als er twee aansprakelijke partijen zijn en kan de schade het gevolg zijn van elk van hun handelen, dan is de regel dat ieder van hen de schade moet vergoeden (art. 6:99 BW). Maar als de schade tevens een gevolg is van het handelen van de partij die schade heeft geleden, dan wordt gesproken van eigen schuld. In geval van eigen schuld wordt de vergoedingsplicht van de aansprakelijke partij verminderd door de schade te verdelen in evenredigheid van eenieders schuld (art. 6:101 BW).

Wat is er nodig voor schadevergoeding?

Voor schadevergoeding hebben we dus nodig:

1. een gedraging die zorgt voor aansprakelijkheid, bijvoorbeeld een normschending, onrechtmatige daad of een tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst;
2. soms: verzuim;
3. schade (zonder schade valt er immers niets te vergoeden), en;
4. causaal verband tussen die schade en de verweten gedraging.

Advocaat aansprakelijkheidsrecht bij advies over causaal verband

Dit rijtje van criteria is ook in een schadestaatprocedure van groot belang. Het kan namelijk voorkomen dat de rechter eerst oordeelt dat er aansprakelijkheid is, maar vervolgens dat er geen schade is of geen causaal verband. Een gewonnen procedure en verwijzing naar schadestaat, betekent dus nog niet per se dat je schadevergoeding krijgt.