Schadestaatprocedure: onze advocaat procesrecht is dé specialist

De schadestaatprocedure is een bijzondere regeling in het Nederlandse burgerlijk procesrecht (artikel 612 e.v. Rv) die uitsluitend gericht is op het vaststellen van de omvang van de schadevergoeding. De aansprakelijkheid van de gedaagde staat dan al vast: die is in een eerdere hoofdprocedure beoordeeld en bevestigd. De rechter veroordeelt in die eerste zaak de aansprakelijke partij doorgaans tot vergoeding van ‘de schade, op te maken bij staat’. Pas daarna komt de schadestaatprocedure aan de orde, waarin alleen de hoogte en samenstelling van de schade wordt  bepaald. Over de vraag óf de wederpartij moet betalen, kan in deze fase niet meer worden gediscussieerd.

Wet en jurisprudentie over de schadestaatprocedure

De huidige bepalingen over de schadestaatprocedure zijn te vinden in artikelen 612-615b Rv. Volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad (o.a. HR 24 maart 2023, ECLI:NL:HR:2023:428) geldt dat (1) de grondslag voor aansprakelijkheid in de hoofdzaak moet zijn vastgesteld en (2) de mogelijkheid dat er schade bestaat aannemelijk moet zijn.

Waarvoor dient de schadestaatprocedure?

Oorspronkelijk diende de regeling mede om gerechtelijke inkomsten te verhogen, maar tegenwoordig is efficiëntie de doorslaggevende reden. Door eerst de aansprakelijkheid te behandelen, hoeven partijen en rechter zich niet direct te verdiepen in vaak kostbare en complexe schadeberekeningen. Blijkt dat de gedaagde in een zaak helemaal niet aansprakelijk is, dan zijn zulke berekeningen namelijk overbodig. Bovendien kunnen partijen na een aansprakelijkheidsvonnis vaak buiten rechte tot een schikking komen, waardoor een tweede procedure zelfs kan worden voorkomen. Ten slotte biedt deze aanpak voordelen als de schade nog niet volledig is te onderbouwen of pas later zichtbaar wordt.

Griffierecht in de bodemprocedure bij vordering tot verwijzing naar schadestaat

Een andere reden dat eisers er soms voor kiezen om hun schade niet meteen in de bodemprocedure te begroten, maar in plaats daarvan verwijzing naar schadestaat vorderen, is om een hoog griffierecht te voorkomen. Dat griffierecht wordt namelijk gebaseerd op het geldelijk belang van de zaak. Hoe groter het geldelijk lang, hoe hoger het griffierecht. In het geval dat de vordering zou worden afgewezen, betekent dit ook dat de proceskostenveroordeling (waar het griffierecht onderdeel van uitmaakt) ook lager is. Als er geen schadebedrag wordt gevorderd maar alleen verwijzing naar de schadestaat, dan is het verdedigbaar dat het om een ‘zaak van onbepaalde waarde’ gaat, wat in het laagste griffierecht tarief valt. Echter is oplettendheid hierbij wel geboden. De rechtbank Noord-Holland besliste op 25 juli 2024 (ECLI:NL:RBNHO:2024:8646) dat als uit de dagvaarding de hoogte van de schade blijkt, het tarief van het griffierecht dan op dat bedrag mag worden gebaseerd.

Advocaat gespecialiseerd in schadestaat

De schadestaatprocedure is dus meer een voortzetting van de hoofdzaak, maar het kent wel eigen procesregels. Het eindvonnis in de hoofdzaak heeft bindende kracht. Excepties of reconventionele vorderingen die toen al naar voren hadden moeten komen, kunnen niet opnieuw worden opgeworpen. De uitspraak in de hoofdzaak is een eindvonnis, waartegen in die procedure tijdig rechtsmiddelen moeten worden aangewend. De schadestaatprocedure kan niet opnieuw de grondslag ter discussie stellen. Tegelijkertijd is de schadestaatprocedure een zelfstandige procedure. Er moet opnieuw worden gedagvaard, griffierechten betaald en een advocaat gesteld.

Kansen en valkuilen van de schadestaatprocedure

Wat vaak wordt vergeten (en dat is zonde) dat je met een vonnis met daarin een verwijzing naar de schadestaat, executoriaal beslag kan worden gelegd. Een valkuil is echter dat de schadestaatprocedure ook negatief kan uitpakken. Na de gewonnen eerste zaak, kan in een schadestaat namelijk beslist worden dat er weliswaar aansprakelijkheid bestaat, maar geen schade. Daarom is het belangrijk om een specialist in te schakelen om je te vertegenwoordigen in een schadestaatprocedure. Bij Lexys vind je die specialist.

Schade op laten maken bij staat

Verwijzen naar de schadestaatprocedure kan alleen in een dagvaardingsprocedure. De rechter beslist dan ambtshalve of de schade direct kan worden begroot (en er dus geen verwijzing nodig is) of dat een schadestaatprocedure nodig is. Er volstaat dat het aannemelijk is dat er schade is of zal worden geleden. De schadestaat start vervolgens met een dagvaarding waarin de concrete schadeposten worden gespecificeerd. De procedure loopt verder als een gewone civiele bodemzaak.

Waar gaat de schadestaat over?

Tijdens de schadestaat kunnen alle vragen aan de orde komen die de omvang en het causaal verband van de schade betreffen, zoals matiging of eigen schuld. Nieuwe of later gebleken schadeposten kunnen aanleiding geven tot een tweede schadestaatprocedure, mits dit strookt met de goede procesorde. Nevenvorderingen die geen schadevergoeding betreffen, zoals nakoming, zijn niet mogelijk.