Haviltex criterium

Het contract vormt de basis van een overeenkomst. Partijen leggen in het contract vast wat ieders rechten en plichten zijn. Zo weten de contractspartijen wat ze van elkaar kunnen verwachten en hoe ze te werk moeten gaan als er iets misgaat. Een compleet waterdicht contract is echter moeilijk te bereiken. Het kan namelijk altijd zo zijn dat partijen bepalingen anders opvatten en daardoor een geschil krijgen over de uitleg van de overeenkomst. De letterlijke tekst (grammaticale interpretatie) van het contract biedt dan onvoldoende uitkomst. 

Haviltex Arrest: partijbedoelingen van belang

In 1981 heeft de Hoge Raad in het Haviltex-arrest een oplossing geboden voor het voorgaande probleem. De uitleg van een overeenkomst stond centraal in dit arrest. In dat kader formuleerde de Hoge Raad het Haviltex-criterium. Dat criterium houdt in dat de verhoudingen tussen contractspartijen niet alleen maar kunnen worden uitgelegd aan de hand een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van het contract. Mede van belang is namelijk de betekenis die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de bepalingen mochten toekennen en op basis daarvan redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Kort gezegd: de partijbedoelingen bij het sluiten van de overeenkomst zijn van belang voor de uitleg van het contract. 

Wat mogen partijen over en weer van elkaar verwachten? 

De omstandigheden van het geval zijn van belang bij de beantwoording van de vraag wat partijen van elkaar mogen verwachten. In de eerste plaats wordt gekeken naar de hoedanigheid van partijen. Zijn het professionele of particuliere partijen? Hoeveel kennis hebben partijen van het recht? Zijn beide partijen werkzaam in dezelfde sector? Daarnaast speelt de totstandkoming van een bepaling een rol. Als er uitvoerig is onderhandeld over hoe de bepaling moest worden geformuleerd, zal de bepaling aan de hand van de letterlijke tekst ervan moeten worden uitgelegd. In het algemeen kunnen de partijbedoelingen die van belang zijn voor de uitleg van de overeenkomst worden afgeleid uit e-mails, brieven en notulen voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst. Bij een overeenkomst tussen twee kleine partijen zonder juridische kennis, moeten partijen al snel ‘Haviltexen’. 

CAO-norm

Tegenover de Haviltex-norm, staat de zogenaamde CAO-norm. Die norm wordt gehanteerd bij de uitleg van overeenkomsten, als de partijen die ze hanteren zelf geen partij waren bij de totstandkoming van het contract. Dat is bij een Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO) vaak het geval: de werkgever en werknemer waren meestal allebei geen partij bij de totstandkoming. Daarom wordt er bij de CAO-norm vaak juist wel gekeken naar de letterlijke tekst van de overeenkomst.

Uitleg notariële akte

Een tussenvorm vinden we bij de uitleg van een notariële akte, zoals de splitsingsakte van een VvE. Daarbij wordt gekeken naar de tekst van de akte. Die moet gelezen worden in samenhang met de andere bepalingen uit de akte. Verder mag er wel gekeken worden naar de bedoeling van de partijen die de akte hebben opgesteld, maar alleen voor zover die bedoeling uit de akte zelf blijkt. 

Conclusie

Het Haviltex-criterium is van grote invloed op het contractenrecht. Door de verwachtingen en bedoeling van partijen mee te laten wegen bij de uitleg van een overeenkomst, worden partijen beschermd in hun belangen. In de praktijk blijft het echter maatwerk. Niet elke overeenkomst kan conform het Haviltex criterium uitgelegd worden. Bovendien is er dan ook (en vaak: gelukkig maar) ruimte voor discussie. De advocaat contractenrecht van Lexys Advocaten kan je meer vertellen over hoe een specifieke overeenkomst moet worden uitgelegd en welke kant(en) je ermee op kan. Daarnaast kan de advocaat contractenrecht een overeenkomst opstellen die zodanig is, dat discussie in de toekomst zoveel mogelijk wordt voorkomen.