Overeenkomst ontbinden? Check of er sprake is van verzuim!
Soms loopt een geschil tussen contractpartijen zo hoog op, dat zij onder de overeenkomst uit willen. Bijvoorbeeld als afspraken niet worden nagekomen of de kwaliteit van wat er geleverd is ver onder de maat is. Ontbinden van de overeenkomst kan dan een optie zijn. Maar, dat komt echter wel nauw. Er moet namelijk sprake zijn van een tekortkoming en van verzuim. Advocaat Robert van Ewijk legt uit hoe dat zit.
Tekortkoming en verzuim bij ontbinden overeenkomst
Om een overeenkomst te kunnen ontbinden, moet er om te beginnen sprake zijn van een tekortkoming. De wederpartij komt de overeenkomst dan niet, niet naar behoren of niet tijdig na. In beginsel kan de overeenkomst dan ontbonden worden. Maar, als nakoming nog wel mogelijk is, dan moet de wederpartij echter eerst in verzuim zijn. Van verzuim is bijvoorbeeld sprake als een fatale termijn wordt overschreden of als uit een mededeling van de wederpartij blijk dat die tekort zak gaan schieten. Als die gevallen zich niet voordoen, is eerst een sommatie nodig, voordat er sprake is van verzuim.
Ontbinden bij dreigende tekortkoming
In sommige gevallen kan ook al eerder ontbonden worden, namelijk als vast staat dat de wederpartij niet tijdig kan nakomen. Dit wordt ook wel aangeduid met de Engelse term ‘anticipatory breach’. Artikel 6:80 BW geeft namelijk de mogelijkheid om te anticiperen op een aankomende tekortkoming van de wederpartij. Daarvoor zijn in de wet drie gevallen genoemd, die het recht geven op ontbinding al voordat de vordering of prestatie opeisbaar is.
Onterechte of te snelle ontbinding kan leiden tot verzuim
Ontbinden van een overeenkomst kan ook risico’s meebrengen. Als er te vlug wordt ontbonden, ontbonden wordt zonder dat er verzuim is of als het bestaan van verzuim lastig bewezen kan worden, kan de rechter oordelen dat de ontbinding onterecht was. In dat geval schiet niet de wederpartij, maar de partij die heeft ontbonden tekort. En dat leidt weer tot de mogelijkheid dat die wederpartij op zijn beurt de overeenkomst (terecht) ontbindt.
Ongedaanmaking bij ontbinding overeenkomst
De gevolgen van een ontbinding kunnen groot zijn. Het uitgangspunt is namelijk dat de reeds verrichte prestaties ongedaan moeten worden gemaakt. Bij een koop moet het geleverde worden teruggegeven en de koopsom worden terugbetaald. De regel over de ongedaanmaking geldt niet als dat gezien de aard van de overeenkomst niet mogelijk is. Bijvoorbeeld bij een aannemingsovereenkomst kan van partijen meestal niet verlangd worden dat hetgeen dat al gebouwd is, weer wordt afgebroken. Wel blijft de plicht om schadevergoeding te betalen dan bestaan.
Schadevergoeding bij ontbinding overeenkomst
Daarnaast geldt dat de wederpartij van degene die en overeenkomst terecht ontbindt, de schade van de andere partij moet vergoeden. Die schade kan bijvoorbeeld bestaan uit de kosten die gemaakt moeten worden in verband met de ontbinding, maar ook uit de meerkosten om de overeenkomst door een derde te laten nakomen.
Bijzondere bepaling in koopovereenkomst woning
Voor het ontbinden van een koopovereenkomst van een onroerende zaak gelden meestal bijzondere bepalingen. Niet alleen voor de manier waarop de koopovereenkomst ontbonden moet worden, maar ook voor de vraag wanneer er sprake is van verzuim. Daarnaast staan er in de meest gebruikte modelcontracten (de NVM-koopovereenkomst of het model van de Kring van Amsterdamse notarissen) specifieke bepalingen over de verschuldigde boete bij ontbinding. Controleer daarom altijd wat de koopovereenkomst daarover bepaalt of laat je adviseren door een advocaat.
